Czy warto ogrzewać dom klimatyzacją? Ceny prądu, podobnie, jak innych nośników energii cieplnej w 2023 roku, znacznie podrożały. Jak zatem wygląda ogrzewanie domu pompą ciepła typu powietrze-powietrze? Zobacz porównanie wydatków w budynkach o zróżnicowanym zapotrzebowaniu na energię cieplną, które ogrzewane są w różnorodny sposób.
Roczne wydatki na ogrzewanie w 2023 roku mogą przyprawić każdego właściciela nieruchomości o ból głowy. Coraz więcej osób szuka rozwiązań, które przyczynią się do oszczędności na tym polu. W każdym wypadku obniżenie kosztów ogrzewania bez konieczności rezygnacji z komfortu cieplnego łączy się z koniecznością inwestycji. Z jednej strony można ograniczyć zapotrzebowanie budynku na energię cieplną poprzez systemowe ocieplenie budynku oraz wymianę stolarki. Z drugiej strony warto rozważyć zmianę systemu ogrzewania. Najlepsze rezultaty przynosi połączenie obu inwestycji.
Budynek budynkowi nie równy
Budynki różnią się pomiędzy sobą zastosowaną technologią przy budowie, materiałami wykorzystanymi do stawiania konstrukcji oraz stolarką i ociepleniem, co można sprowadzić do stopnia izolacyjności obiektu. Z punktu widzenia rocznego zapotrzebowania na energię cieplną można wyróżnić 5 kategorii budynków, co przedstawia poniższa tabela.
| Budynek nieocieplony | Budynek słabo izolowany cieplnie | Budynek dobrze izolowany cieplnie | Budynek energooszczędny | Budynek niskoenergetyczny |
| 150 kWh/m2 | 100 kWh/m2 | 60 kWh/m2 | 50 kWh/m2 | 40 kWh/m2 |
Tab. 1 Roczne zapotrzebowanie budynków na energię cieplną na 1 m2 uwzględniające stopień izolacyjności (w kWh/m2/rok).
Powyższa tabela pokazuje, jak ogromne są różnice w zakresie zapotrzebowania na energię cieplną domów o zróżnicowanej izolacyjności. Różnice te stają się jeszcze wyraźniejsze, gdy przyporządkujemy zapotrzebowanie do budynków o różnej powierzchni.
| Dom 100m2 | Dom 140m2 | Dom 160m2 | Dom 200m2 | |
| Budynek nieocieplony | 15000 | 21000 | 24000 | 30000 |
| Budynek słabo izolowany cieplnie | 10000 | 14000 | 16000 | 20000 |
| Budynek dobrze izolowany cieplnie | 6000 | 8400 | 9600 | 12000 |
| Budynek energooszczędny | 5000 | 7000 | 8000 | 10000 |
| Budynek niskoenergetyczny | 4000 | 5600 | 6400 | 8000 |
Tab.2 Zapotrzebowanie na energię cieplną budynków o różnej powierzchni (kWh/rok).
Stopień izolacyjności domu oraz powierzchnia, którą trzeba ogrzać, bezpośrednio wpływa na wysokość wydatków związanych z ogrzewaniem. Warto podkreślić, że niewielki domek o powierzchni 100m2, który jest nieocieplony, będzie generował 2 razy większe koszty na ogrzewanie, niż duży niskoenergetyczny dom o powierzchni 200m2. Budynki niskoenergetyczne to stosunkowa nowość w rodzimym krajobrazie. W większości polskie domy wybudowane są w technologii tradycyjnej. Warto jednak podkreślić, że dla oszczędności energii cieplnej nie trzeba budować od razu nowego domu pasywnego — dobrze ocieplony budynek będzie generować 2,5 razy mniejsze koszty ogrzewania, niż budynek bez izolacji.
Ogrzewanie budynków różnymi źródłami ciepła — porównanie wydatków na ogrzewanie
Węgiel
Jeszcze niedawno mówiło się, że Polska węglem stoi. Jednocześnie czarne złoto było najtańszym surowcem wykorzystywanym do ogrzewania domów. Nic dziwnego, że większość starszych budynków ogrzewana jest tradycyjnymi kotłami węglowymi. Czarne złoto jednak z roku na rok drożeje. Co więcej, systematycznie spada wydobycie w polskich kopalniach, które nie są w stanie zapewnić pokrycia zapotrzebowania przemysłu i osób prywatnych. Do 2022 roku sytuację ratował import węgla, ale z powodu ograniczeń importu surowca z Rosji właściciele domów opalanych węglem stanęli przed ryzykiem braku dostępu do surowca lub kupowania go po wywindowanych cenach, w wyniku których ogrzewanie węglem stało się 3,5 raza droższe, niż w poprzednich latach.
Ile w 2023 roku kosztuje ogrzewanie domów węglem? Czarne złoto ma stosunkowo niską wartość opałową — daje ok. 8 kWh ciepła z 1 kilograma surowca. Jednocześnie cena za uzyskanie 1 kWh dla węgla kamiennego typu orzech wynosi ok. 0,3 zł i dla ekogroszku 0,44 zł. Wpływ na niską wydajność opalania węglem mają także kotły, które generują stosunkowo niską sprawność – 60% dla węgla kamiennego i 85% dla ekogroszku. W efekcie daje to koszt uzyskania 1kWh w wysokości 0,5 zł/1kWh dla węgla typu orzech i 0,52 zł/ 1 kWh dla ekogroszku.
Ile zatem będzie kosztowało w 2023 roku ogrzewanie domów węglem? Właściciele niewielkiego domku o powierzchni 100m2, który nie posiada izolacji termicznej, dla uzyskania komfortu cieplnego muszą się liczyć z rocznymi kosztami ogrzewania na poziomie 7.500 zł (przy ogrzewaniu węglem typu orzech) i 7800 zł przy ogrzewaniu ekogroszkiem. W przypadku nieocieplonego domu o powierzchni 200m2 wydatki te drastycznie rosną do 15000zł (orzech) i 15600 zł (ekogroszek). Jak wyglądają koszty opalania domu węglem przy zróżnicowanym poziomie ocieplenia? Zapoznaj się z poniższą tabelą.
| Dom 100m2 | Dom 140m2 | Dom 160m2 | Dom 200m2 | |||||
| orzech | ekogroszek | orzech | ekogroszek | orzech | ekogroszek | orzech | ekogroszek | |
| Dom bez izolacji | 7500 | 7800 | 10500 | 10920 | 12000 | 12480 | 15000 | 15600 |
| Dom słabo izolowany | 5000 | 5200 | 7000 | 7280 | 8000 | 8320 | 10000 | 10400 |
| Dom dobrze izolowany | 3000 | 3120 | 4200 | 4368 | 4800 | 4992 | 6000 | 6240 |
| Dom energooszczędny | 2500 | 2600 | 3500 | 3640 | 4000 | 4160 | 5000 | 5200 |
| Dom niskoenergetyczny | 2000 | 2080 | 2800 | 2912 | 3200 | 3328 | 4000 | 4160 |
Tab.3 Szacowane wydatki na ogrzewanie domu (w zł) w podziale na powierzchnię budynku oraz stopień ocieplenia.
Gaz
Nie tylko węgiel podrożał w ciągu ostatniego roku — znacząco podniosły się również ceny gazu — zarówno ziemnego, jak i propan-butan. W efekcie ogrzewanie tymi paliwami także stało się dużo droższe. Skok ten jednak nie jest tak drastyczny, jak w przypadku węgla. Obecnie za 1kWh gazu ziemnego należy zapłacić 0,32 zł, a za gaz płynny 0,10 zł. Przy sprawności kotłów na gaz ziemny wynoszącej 105% za ogrzewanie tym surowcem trzeba zapłacić ok. 0,30 zł/ 1 kWh. W przypadku kotłów na gaz płynny cena za uzyskanie 1kWh wynosi 0,10 zł.
Z jaką kwotą rocznie trzeba się liczyć ogrzewając dom za pomocą gazu ziemnego i gazu płynnego? Najwięcej wydasz, gdy masz duży dom o powierzchni 200m2, który nie posiada izolacji i jest ogrzewany gazem ziemnym – 9.000 zł. Z kolei najmniej zapłacisz, gdy posiadasz niewielki niskoenergetyczny domek o powierzchni 100m2 ogrzewany gazem płynnym – tylko 400 zł.
| Dom 100m2 | Dom 140m2 | Dom 160m2 | Dom 200m2 | |||||
| gaz ziemny | gaz płynny | gaz ziemny | gaz płynny | gaz ziemny | gaz płynny | gaz ziemny | gaz płynny | |
| Dom bez izolacji | 4500 | 1500 | 6300 | 2100 | 7200 | 2400 | 9000 | 3000 |
| Dom słabo izolowany | 3000 | 1000 | 4200 | 1400 | 4800 | 1600 | 6000 | 2000 |
| Dom dobrze izolowany | 1800 | 600 | 2520 | 840 | 2880 | 960 | 3600 | 1200 |
| Dom energooszczędny | 1500 | 500 | 2100 | 700 | 2400 | 800 | 3000 | 1000 |
| Dom niskoenergetyczny | 1200 | 400 | 1680 | 560 | 1920 | 640 | 2400 | 800 |
Tab.4 Szacowane roczne koszty (w zł) ogrzewania domu za pomocą gazu płynnego i gazu ziemnego z uwzględnieniem powierzchni budynku i stopnia jego izolacyjności.
Olej opałowy i ogrzewanie elektryczne
Od lat jednym z najdroższych surowców wykorzystywanych do ogrzewania budynków jest olej opałowy. Nie zmieniło się to w 2023 roku. Obecnie koszt uzyskania 1 kWh z kotła olejowego wynosi ok. 0,68 zł. Nie inaczej jest w przypadku energii elektrycznej. Obecnie koszt wytworzenia 1 kWh ciepła wynosi 0,80 zł w przypadku zużycia do 2000 kWh rocznie i 1,24 zł w przypadku przekroczenia zużycia 2000 kWh. Warto podkreślić, że w przypadku ogrzewania elektrycznego każdy budynek do ogrzania (nawet ten najmniejszy i niskoenergetyczny) przekroczy próg 2000 kWh.
Jak kształtują się opłaty za ogrzewanie elektryczne i olejowe w domach o różnej powierzchni i o zróżnicowanym stopniu izolacyjności?
| Dom 100m2 | Dom 140m2 | Dom 160m2 | Dom 200m2 | |||||
| olej | prąd | olej | prąd | olej | prąd | olej | prąd | |
| Dom bez izolacji | 10200 | 17720 | 14280 | 25160 | 16320 | 28880 | 20400 | 36320 |
| Dom słabo izolowany | 6800 | 11520 | 9520 | 16480 | 10800 | 18960 | 13600 | 23920 |
| Dom dobrze izolowany | 4080 | 6560 | 5712 | 9536 | 6528 | 11024 | 8160 | 14000 |
| Dom energooszczędny | 3400 | 5320 | 4760 | 7800 | 5440 | 9040 | 6800 | 11520 |
| Dom niskoenergetyczny | 2720 | 4080 | 3808 | 6064 | 4352 | 7056 | 5440 | 9040 |
Tab.5 Szacowane roczne koszty (w zł) ogrzewania domu za pomocą oleju opałowego i energii elektrycznej z uwzględnieniem powierzchni budynku i stopnia jego izolacyjności.
Klimatyzacja
Coraz częściej Polacy do ogrzewania domów korzystają z systemów klimatyzacji — czyli inaczej z pomp powietrze-powietrze. Dobrej klasy urządzenia są bardzo efektywne energetycznie, a ich sprawność w zakresie grzania wynosi często powyżej 500% (na przykład dla klimatyzatora Toshiba Daiseikai 9 SCOP wynosi 5,2, co daje 520% sprawność). Co oznacza sprawność klimatyzacji? To efekt poboru energii z elektryczności i powietrza — tzn. pompa ciepła powietrze-powietrze pobiera 1 kWh z energii elektrycznej, przetwarza na 1 kWh ciepła oraz dodatkowo wytwarza 5,2 kWh ciepła z powietrza. W efekcie płacisz za 1 kWh prądu a otrzymujesz 5,2 kWh ciepła. To sprawia, że klimatyzacja jest niezwykle wydajnym źródłem ciepła.
Jak będą rozkładać się wydatki roczne na ogrzewanie za pomocą klimatyzatorów?
| Dom 100m2 | Dom 140m2 | Dom 160m2 | Dom 200m2 | |
| Dom bez izolacji | 3420 | 4860 | 5580 | 7020 |
| Dom słabo izolowany | 1980 | 3180 | 3660 | 4620 |
| Dom dobrze izolowany | 1260 | 1836 | 2124 | 2700 |
| Dom energooszczędny | 1020 | 1500 | 1740 | 2220 |
| Dom niskoenergetyczny | 780 | 1164 | 1356 | 1740 |
Tab. 6 Szacowane roczne koszty (w zł) ogrzewania domu za pomocą klimatyzacji z uwzględnieniem powierzchni budynku i stopnia jego izolacyjności.
Warto podkreślić, że w rozliczeniu uwzględniono parametr SCOP, który jest sezonowym współczynnikiem efektywności klimatyzatora w trybie grzania. Uwzględnia on wahania temperatury zewnętrznej, czyli również niższą wydajność pracy urządzenia w przypadku spadku temperatury. Co ważne, współczesne dobrej klasy klimatyzatory dedykowane strefie umiarkowanej (Polska w większości się do niej zalicza, bez obszarów górskich i północno-wschodnich) pracują wydajnie do temperatury powietrza zewnętrznego -15 st. C. To sprawia, że mogą z powodzeniem być wykorzystywane nie tylko w sezonie przejściowym — jesienią i wiosną, ale także w przeważającej liczbie dni zimą.
Klimatyzacja – jedno z najbardziej ekonomicznych źródeł ciepła
Podsumujmy wcześniejsze rozważania i wyliczenia. Obecnie klimatyzacji pod względem ceny za ogrzewanie ustępuje jedynie gaz płynny. Ceny gazu płynnego propan-butan przeznaczonego do celów grzewczych pozwalają ogrzać standardowy, dobrze ocieplony dom o powierzchni 140m2 za mniej niż 1000 zł rocznie. Jednakże, jak mówią specjaliści, sytuacja z tym surowcem jest dynamiczna, a ceny mogą szybko zacząć rosnąć (chociażby z powodu uwolnienia cen zamrożonych chwilowo przez rząd). Co więcej, przygotowując się do sezonu grzewczego musisz zatankować zbiornik na najbliższe miesiące wydając od razu większą gotówkę.
Bardziej stabilnym pod względem cenowym rozwiązaniem jest klimatyzacja. Obecnie za ogrzanie dobrze izolowanego domu o powierzchni 140 m2 trzeba zapłacić niespełna 2000 zł rocznie (cena ta uwzględnia przekroczenie przez użytkownika zużycia 2000 kWh rocznie). Tegoroczna skala podwyżek oraz postępujący wzrost udziału w miksie energetycznym Polski energii z odnawialnych źródeł energii każe przypuszczać, że podwyżki prądu nie będą już tak drastyczne. Warto również podkreślić, że kwota 2000 zł przeznaczonych na ogrzewanie klimatyzacją rozkłada się na miesięczne raty, więc jest mniej dokuczliwa, niż jednorazowy zakup gazu (lub innego surowca grzewczego).
Klimatyzacja pod względem ceny i komfortu użytkowania znacząco wyprzedza także inne surowce grzewcze. Jest nie tylko tańsza niż tradycyjnie najkosztowniejsze ogrzewanie prądem (9500 zł) i olejem opałowym (5700 zł), ale także gazem ziemnym (2500 zł), a nawet węglem, uznawanym za najtańszy surowiec grzewczy (węgiel orzech – 4200 zł i ekogroszek – 4370 zł).
Co wiecej, klimatyzacja jest prosta w montażu – jej instalacja nie wymaga dużego remontu. Często przez użytkowników traktowana jest jako alternatywne źródło ogrzewania, które niejako stało się dodatkowym atutem systemu poza tradycyjnie wykorzystywanym chłodzeniem.
Klimatyzacja — oszczędności i komfort użytkowania
Stosowanie klimatyzacji do ogrzewania pomieszczeń jest bardzo korzystne pod względem ekonomicznym. Ponadto, rzadko się zdarza, że opcja ekonomiczna daje również inne korzyści, niedostępne dla droższych alternatyw. Klimatyzacja w zakresie ogrzewania jest zeroemisyjna, dzięki czemu sprzyja ochronie środowiska naturalnego. Jest to szczególnie widoczne, kiedy pompa ciepła powietrze-powietrze zasilana jest z energią elektryczną pochodzącą z odnawialnych źródeł energii (np. fotowoltaiki). Warto także podkreślić, że w miksie energetycznym w Polsce coraz większe znaczenie mają źródła odnawialne, które zdarza się, że dają ⅓ energii w publicznej sieci energetycznej.
Energooszczędność i ekologiczność systemów klimatyzacyjnych to nie jedyne korzyści, które uzyskuje użytkownik. Klimatyzacja, zarówno podczas ogrzewania, jak i chłodzenia, dzięki systemowi filtrów skutecznie oczyszcza powietrze z zanieczyszczeń typu alergeny (pyłki, kurz, zarodniki pleśni), wirusy, bakterie, a także nieprzyjemne zapachy. Dobry klimatyzator gwarantuje również równomierną dystrybucję powietrza, dzięki której temperatura w każdy miejscu pomieszczenia jest taka sama. Klimatyzacja również potrafi błyskawicznie (w przeciwieństwie do ogrzewania podłogowego czy za pomocą kaloryferów) nagrzać pomieszczenie. Sterowanie systemem jest intuicyjne i niezwykle proste. Nie wymaga także dostarczania paliwa do zasobników (co jest konieczne w przypadku węgla, pelletu, a także oleju czy gazu płynnego). Co więcej, umożliwia utrzymanie stałej zadanej temperatury, także w sytuacji, kiedy będziesz na wakacjach czy feriach przy jednoczesnym minimalnym poborze energii.
Wróćmy do sterowania. Nowoczesna klimatyzacja może być sterowana nie tylko pilotem, ale także za pomocą modułów Wi-Fi. To sprawia, że możesz zarządzać jej pracą z każdego miejsca na ziemi z dostępem do internetu.
